Güney Osetya’nın Kronolojik Siyasi Tarihi

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bağımsızlığını elde eden Gürcistan 1989’da Güney Osetya’ya silahlı saldırılar düzenlemeye başlamıştır. Zaten Gürcü yönetiminin Gürcü olmayan uluslara ve etnik unsurlara karşı baştan beri son derece hoşgörüsüz aşırı ulusçu, şoven ve tehditkâr tutumu söz konusuydu. 10 Kasım 1989 tarihinde Güney Osetya Özerk Bölgesi’nin Halk Temsilciler Meclisi, bölgesel özerkliğin “özerk cumhuriyete” çevrilmesi talebiyle Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti’ne başvurmuştur. Ancak, söz konusu başvuru 16 Kasım 1989 tarihinde yapılan toplantı ile reddedilmiş ve 23 Kasım 1989 tarihinde Gürcü birlikleri Güney Osetya’nın başkenti Tshinval’e saldırıp kuşatma altına almışlardır. 1990’da Gürcistan’da seçimle iktidar başına gelen bu güçler ilk iş olarak Güney Osetya’nın özerkliğini kaldırmışlardır. Buna karşılık ulusal varlığını korumak amacıyla Güney Osetya 20 Eylül 1990 tarihinde bağımsızlığını ilan etmiştir.

5-6 Ocak 1991 tarihinde Gürcistan’ın ilk Devlet Başkanı Gamsakhurdia yanlısı Gürcü polis ve ordu birlikleri ansızın Güney Osetya’nın başkenti Tshinval’e girerek Osetlere karşı açık bir imha savaşına girişmişlerdir. Yaşlı, çocuk veya kadın farkı gözetilmeden sivillere işkence edilmiş ve öldürülmüş, tiyatro, okul ve kütüphaneler yakılıp yıkılmıştır. Çok geçmeden faşistler şehirden atılmışlarsa da bunu izleyen 1.5 yıl boyunca Güney Osetya’nın birçok yerlerinde işgalcilerle Oset güçleri arasında ağır çatışmalar sürmüştür. Çoğunluğu Gürcistan’ın iç bölgelerinden olmak üzere 100 bini aşkın Oset, Gürcülerin yaptıkları vahşetten kurtulmak için evini, malını terk etmek ve Kuzey Osetya’ya sığınmak zorunda kalmıştır. Mültecileri barındırmaktan başka Kuzey Osetya bu dönemde Güneylilere elinden gelen ekonomik, politik ve askeri desteği de vermiştir.

Güney Osetya Temsilciler Meclisi 4 Mayıs 1991 tarihinde toplanarak Rusya Federasyonu sınırları içinde kalan Kuzey Osetya Federe Cumhuriyeti ile birleşmek istediğini açıklamıştır. 6 Ocak 1992 tarihinde Gürcistan’da gerçekleşen askeri darbe ve sonrasında işbaşına gelen yeni yönetimde Güney Osetya’ya tekrar saldırmıştır. Güney Osetya’da 19 Ocak 1992 tarihinde yapılan birleşme ve bağımsız devlet kurma konusundaki referandumda yüzde 99 oranında olumlu oy çıkmasıyla birlikte çatışmalar yeniden başlamıştır. Aylarca süren Tshinval kuşatması ve diğer muharebelerde yüzlerce yurtseverin şehit olmasına rağmen, Osetya savunucuları teslim olmamıştır. 1992 yazında Rusya nihayet devreye girerek Gürcistan’ı askeri birliklerini geri çekmeye ve ateşkes sözleşmesini imzalamaya mecbur etmiştir. 14 Temmuz 1992 tarihinde Rus, Gürcü, Kuzey ve Güney Osetler’den oluşan 4000 kişilik barış gücü birlikleri bölgeye girerek ateşkesi sağlamıştır.
12 Kasım 2006 tarihinde Güney Osetya’da devlet başkanlığı seçimleri ve bağımsızlık referandumu düzenlenmiştir. Eduard Kokoiti oyların yüzde 98,1’ini alarak tekrar Güney Osetya “Devlet Başkanı” seçilmiştir. Bağımsızlık referandumunda ise yüzde 99,88 oranında “evet oyu” kullanılmıştır.

Ve 8 Ağustos 2008... Bu tarih Osetlerce asla unutulmayacaktır. Faşist Gürcü yönetimi tüm dünyanın gözleri önünde Osetler’e karşı soykırım harekâtını başlatmıştır. 8 Ağustos 2008 gününün ilk saatlerinde Gürcü askeri birlikleri ABD, İsrail, Türkiye ve onların müttefiklerinin sağladığı uçak ve silahları ile Güney Osetya ve başkent Tshinval’i vurmaya başladı. Başta parlamento binası ve birçok resmi bina ve konut yerle bir edildi. Gürcistan bayraklı ABD tankları Tshinval’i harabeye çevirdi. Paletlerinin altında birçok sivil can verdi. Faşist Gürcü yönetiminin ve faşist Saakaşvili’nin hedefi bir halkı yok etmek ve asırlar boyu o toprakların sahibi olan insanları soykırıma tabi tutup topraklarını işgal etmekti. Savunma gücü olmayan bir avuç Oset halkı, batı destekli bu orantısız güce nasıl karşı koyabilir, nasıl dayanabilirdi? Ama cesur Oset milisleri üç gün boyunca kahramanca direndiler. 2000 civarında sivil Oset hayatını kaybetti. Tshinval şehri yakılıp yıkılarak harabeye çevrildi. Rusya Federasyonu, saldırının üçüncü günü müdahale ederek Gürcü askeri güçlerinin Güney Osetya’dan atılmasını sağladı. Güney Osetya halkı saldırı boyunca sığınaklarda çok zor koşullarda aç susuz günler geçirdi. 30 bin insan ülkesini terk etmek durumunda kaldı.

8 Ağustos 2008 aynı zamanda Güney Osetya ve Abhazya’nın bağımsızlığını tanınmasının da önünü açan bir tarihtir. Hatta tarihi adaletin galip geldiğini de söyleyebiliriz, zira Osetler ve Abhazlar Orta Çağ’da belirli nedenlerden dolayı yitirdikleri devlet yapılarını – Alanya ve Abhazya krallıklarını – tarih iade etmiştir.

Güney Osetya’nın kaderi halkı tarafından bir sürü temel belgelerle belirlenmiştir. Bu belgeler 20 Eylül 1990 tarihli bağımsız cumhuriyet ilanını, 1992 devlet bağımsızlığı bildirgesini ve Güney Osetya halkının bağımsız olarak gelişme ve bağımsız bir devlet kurma yolunda oy verdiği 1991, 1992 ve 2006 referandumlarını içermektedir. Dikkate değerdir ki Güney Osetya’nın bağımsızlığını tanıyan 26 Ağustos 2008 tarihli Rusya Federasyonu Devlet Başkanı’nın kararnamesi de söz konusu kararlara dayanmaktadır.

Güney Osetya’nın Kronolojik Siyasi Tarihi

1774-Kuzey Güney ayrımı olmadan Osetya Rus Çarlığına bağlanıyor.

1801-Gürcistan Rus Çarlığına bağlanıyor. Güney Osetya’nın Gürcistan’la zoraki birliği Çarlık Rusya’sının Kafkasya’yı işgali ile başladı.

8 Haziran 1920 Çarlık Rusya’sı yıkılınca, Güney Osetya Gürcistan’ın saldırısına uğradı ve 18 bin Güney Osetyalı hayatını kaybetti; 50 binden fazlası göç etmek zorunda kaldı.

20 Nisan 1922 Stalin, Abhazya gibi Güney Osetya’yı da Gürcistan’a dahil etti ve bugüne kadar yaşanan sorunların temeli atılmış oldu.

1939 Osetçe yasaklanarak tüm Osetler’in Gürcü alfabesini kullanması zorunlu hale getirildi.

1980’ler Osetler üzerindeki baskılar artmaya devam etti.

1989- Gürcistan yönetiminin baskıları nedeniyle sorunlar zirveye ulaştı ve Güney Osetya tekrar Gürcü saldırısına uğradı.

20 Eylül 1990 Güney Osetya bağımsızlığını ilan etti.

11 Aralık 1990- Gamsakhurdiya yönetimi Güney Osetya’nın özerkliğini ortadan kaldırıldı.

5-6 Ocak 1991- Gürcü birliklerinin Güney Osetya’nın başkenti Tshinval’e girmesi ve savaşın başlaması.

14 Temmuz 1992 - Rus, Gürcü, Kuzey ve Güney Osetler’den oluşan 4000 kişilik Barış Gücü birliklerinin bölgeye girerek ateşkesin sağlanması ve denetlenmesi için Rusya Federasyonu’nun da aralarında olduğu ‘Ortak Kontrol Komisyonu’nun kurulması.

Aralık 1992- Gürcistan’ın talebi üzerine bölgeye AGİT misyonunun gönderilmesi.

8 Nisan 2001- Güney Osetya’da düzenlenen halk oylamasıyla yeni Anayasa’nın kabul edilmesi. Osetçe’nin yanı sıra Rusça’nın resmi dil olarak kabul edilmesi.

Kasım 2003- Gürcistan Devlet Başkanı Mihail Saakaşvili’nin “Gül Devrimi” ile göreve gelmesi sonrasında ülkenin toprak bütünlüğünün tesisinin temel hedeflerinden biri olarak belirlenmesi.

Haziran 2004- Gürcistan tarafından ‘Osetya ile Yeniden Uzlaşma Planı’nın açıklaması ve bölgeye yönelik ekonomik projelere ağırlık verilmesi konusunda karar alınması.

12 Kasım 2006- Güney Osetya’da devlet başkanlığı seçimleri ve bağımsızlık referandumunun düzenlenmesi. Eduard Kokoyti’nin ikinci kez yüzde 98,1 oy alarak yeniden Güney Osetya devlet başkanı seçilmesi. Bağımsızlık referandumunun yüzde 99,88 oranında evet oyu ile kabulü. Gürcistan’ın Güney Osetya’da Alternatif Yönetim Kurma Çalışmaları (İki başlı yönetim oluşturularak Güney Osetya’nın parçalanmaya çalışılması)

Kasım 2006- Saakaşvili’nin Güney Osetya’da yapılan referandum ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Eduard Kokoyti’ye rakip olarak, Güney Osetya’nın eski Başbakanı Dimitri Sanakoyev’i desteklemesi (Sanokoyev, Kokoyti karşıtı ve Tiflis’le işbirliği güdümlü politikacı). Güney Osetya’nın Gürcü yerleşim birimlerindeki alternatif seçimlerde Sanokoyev’in alternatif devlet başkanı seçilmesi.

19 Mart 2007- Saakaşvili’nin bölgeye giderek Sanakoyev’le görüşmesi,

8 Mayıs 2008- Güney Osetya’da kurulacak idari birime ilişkin yasa tasarısının Gürcistan parlamentosunda onaylanması ve Sanakoyev’in 10 Mayıs’ta devlet başkanı Saakaşvili tarafından bu idari birimin başına getirilmesi.

Dünya’daki Gelişmeler, Güney Osetya’nın Bağımsızlık Talebi ve Gürcistan’ın NATO Üyeliği Süreci

3 Mart 2008- 17 Şubat 2008’de Kosova’nın bağımsızlığını ilan etmesinin ardından Güney Osetya parlamentosunun Rusya Federasyonu, Bağımsız Devletler Topluluğu, BM ve AB’ye bağımsızlığın tanınması için çağrıda bulunması. Güney Osetya parlamentosunun kabul ettiği kararda, Kosova örneğiyle ‘egemen devletlerin toprak bütünlüğü’ argümanının önceliğini yitirdiğini savunulması.

2-4 Nisan 2008- NATO Bükreş Zirvesi’nde NATO kapılarının Gürcistan’a açılmaması ve Gürcü halkında büyük bir hayal kırıklığının oluşması. NATO’ya üyelik için en büyük engelin fiilen (de facto) Gürcistan’dan bağımsız olan Abhazya ve Güney Osetya’nın varlığından duyulan rahatsızlığın artması.

7 Ağustos 2008- Gürcistan’ın devlet başkanı Saakaşvili’nin iktidarını güçlendirmek ve Abhazya ile Güney Osetya’yı yeniden Gürcistan’ın parçası haline getirerek NATO’nun ve AB’nin kapılarını açabilmek için Güney Osetya’ya askeri birlik yollayarak çatışmaları başlatması ve iki saatlik ateşkes ilanı.

8 Ağustos 2008 Savaşın Gürcistan yönetimince resmen başlatılması ve Rusya’nın da savaşa taraf olarak katılması

9 Ağustos 2008 – Abhazya’nın Yukarı Kodor Vadisi’nde ikinci cephenin açılması

10 Ağustos 2008- Gürcistan’ın Ateşkes Talebi

12 Ağustos 2008- Gürcistan’ın BDT’den çekileceğini açıklaması

16-18 Ağustos 2008-Ateşkes Anlaşmasının taraflarca imzalanması

25 Ağustos 2008-Güney Osetya ve Abhazya’nın tanınması talebinin Duma (447-0) ve Federasyon Meclisi’nden (130-0) hiç fire vermeden kabul edilmesi

26 Ağustos 2008-Rusya Federasyonu Başkanı Dmitry Medyedev’in Güney Osetya ve Abhazya’yı Bağımsız Devletler olarak tanıması

3 Eylül 2008-Nikaragua Devlet Başkanı Daniel Ortega’nın Güney Osetya ve Abhazya’yı Bağımsız Devletler olarak tanıması

9 Eylül 2009 Venezuela’nın Güney Osetya ve Abhazya’yı Bağımsız Devletler olarak tanıması

15 Aralık 2009 Nauru Cumhuriyeti’nin Güney Osetya ve Abhazya’yı Bağımsız Devletler olarak tanıması

29 Nisan 2010 Vanuatu’nun Güney Osetya ve Abhazya’yı Bağımsız Devletler olarak tanıması,

29 Eylül 2011 Tuvalu’nın Güney Osetya ve Abhazya’yı Bağımsız Devletler olarak tanıması,

8 Nisan 2012 Leonid Tibilov’un Güney Osetya Devlet Başkanı seçilmesi,

19 Nisan 2017 Anatoly Bibilov’un Güney Osetya Devlet Başkanı seçilmesi,

29 Mayıs 2018 Suriye’nin Güney Osetya ve Abhazya’yı Bağımsız Devletler olarak tanıması

Remzi YILDIRIM