Vasily Ivanoviç Abaev (Abaytı Vaso) Абайты Васо (1900 - 2001)

Oset dilinin en önde gelen isimlerinden tarihçi, düşünür, filoloji bilimler doktoru, profesör Abaytı Vaso, 15 Aralık 1900'de askeri Gürcü yolu üzerindeki Kobe köyünde doğdu. Ivan Abaev (1864-1940) ve Nino Dzahovoy'un (? -1958) dördüncü çocuğu (Semyon, Georgi, Sonia (Sofya), Vasso, Olga) olan Vasso ilköğretimi köyünde, ortaokulu Tiflis'te tamamladı (1910 - 1918). 1918 - 1921 yılları arasında kendi köyünde öğretmen olarak çalıştı. Öğrencilerine Oset ve Rus dilleri ve tarih dersi verdi. 1922'de Petrograd'da elektro-mekanik enstitüsüne girdi ama bu onun hayali değildi. Bir yıl sonra rüyası olan Leningrad Devlet Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi etnoloji ve dil bölümüne girdi ve beş yıllık fakülteyi üç yılda tamamlayarak 1925'de mezun oldu. Öğrenci iken 1924'de ilk bilimsel eserlerini yayınladı.

Abaev mezun olduktan sonra 3 yıl boyunca Leningrad Devlet Üniversitesi Bilimsel Araştırma Enstitüsü Doğu ve Batı Dilleri ve Edebiyatları bölümünde lisansüstü öğrencisi olarak çalıştı. 1928 - 1935 yılları arasında Tiflis'teki SSCB Bilimler Akademisi Kafkas Tarihi ve Arkeoloji Enstitüsü ve daha sonra Dil Enstitüsü'ne dönüşen SSCB Bilimler Akademisi Hint-Avrupa dilleri Enstitüsü'nde çalıştı. 1935 yılında oldukça genç bir bilim insanı adayı olarak Filoloji Bilimleri bilimsel derecesine layık görüldü (herhangi bir tez savunmadan). 1935 yılında İran Enstitüsü Dil ve Düşünce Enstitüsü bölüm başkanı oldu. 1941'de Oset Nart destanlarını araştırması için Osetya'ya gönderildi. II. Dünya Savaşı sırasında Kuzey Osetya Pedagoji Enstitüsü'nde Dilbilim bölüm başkanı olarak çalıştı. 1945 yılında Leningrad'a döndü ve Bilimler Akademisi Dilbilim Enstitüsünde çalışmaya başladı. 1962 yılında Bilimler Akademisi Dilbilim Enstitüsünde Filoloji doktoru, 1969 yılında profesör oldu.

Vasso, 2 Kasım 1928, Vladikafkas doğumlu Müzikolog ve Folklorcü, Rusya Federasyonu Onur Sanatçısı, Besteciler Birliği üyesi, Sanat Tarihi adayı, Moskova Kültür Enstitüsü Doçenti Ksenia Grigorievna Tskhurbaeva ile 1960 yılında evlendi. Çocukları çok seven Abaev'in Petrograd'da yaptığı çalışmalar esnasında yaşadığı rahatsızlık sonucu geçirdiği operasyon çocuk sahibi olmasını engelledi. Ksenia kısa süren bir rahatsızlıktan sonra 25 Ağustos 1996'da öldü. Çok sevdiği eşini, hayat arkadaşını kaybetmek Abaev'i çok etkiledi. Vaso Abaev 18 Mart 2001 yılında 101 yaşında Vladikafkas'da öldü ve Büyük Kosta mezarlığına gömüldü.

Vaso Abaev dil bilimin çeşitli alanlarında önemli katkılarda bulundu. İran ve HintAvrupa dil bilimi, Oset dilinin ve lehçelerinin tarihi ve etimolojisi ve çeşitli dil bilimi konularında 300'den fazla bilimsel makale ve eser yayınladı. En önemli eserleri "Nart Destanları" (1945), "Oset Dili ve Folklörü" (1949), bugün bile alanında en yetkili kaynaklardan biri olan Oset dilinin köklerini ve kelimelerin kökenini anlattığı, 190 dil ve lehçenin Osetçe ile etkileşimini inceleyerek 32 yılda tamamladığı 5 ciltlik "Oset dilinin tarihsel ve etimolojik sözlüğü" (1958-1990) ve dünyaca ünlü kahramanlık destanı "Nart"dır. 1966'da Paris'de Collège de France'da dersler veren Abaev, Kuzey Osetya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (1957) ve Gürcistan SSC (1980), Devlet Ödülü kazanan ilk bilim adamıdır. Ayrıca 1966'da Khetagurova Costa ve 1981'de, SSCB Devlet Ödülünü kazandı. Vasso Abaev, zengin bir dilsel ve tarihsel temel üzerine, ikna edici biçimde Oset dilinin Hint-Avrupa dil ailesine ait olduğunu kanıtladı. İskitlerin,Sarmatların ve Osetlerin ataları Alanlar'ın eski dili bu gruba aitti. Böylece, bir yandan, İskit-Sarmat-Alan-Oset seceresini ortaya koyarken, diğer taraftan etno-linguistik yaklaşımla Oset halkının tarihinin yeniden yapılandırılmasının ve yeniden incelenmesinin yolunu açtı.

Kaynakça
http://www.ng.ru/style/2000-12-27/16_leave.html
http://ossetians.com/rus/news.php?newsid=354
Макеев Маирбек - Вассо Абаев - Жизненный подвиг гения - 2009
Исаев М.И. - Василий Иванович Абаев - 2000
Цхурбаева А.Г. - Из моих воспоминаний о Васо- 2014